Συνέντευξη με την επίκουρη καθηγήτρια Ιωάννα Παγώνη

1 Aug

Written By Λαμπρινή Παπαφώτη & Ιωάννα Μοσχολίδου

meta-kinisi: Ποιο είναι το αντικείμενό σου και το υπόβαθρό σου;

ΙΠ: Είμαι επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Οικονομικής και Διοίκησης Τουρισμού του Πανεπιστημίου Αιγαίου με γνωστικό αντικείμενο τις Τουριστικές Μεταφορές και Περιβάλλον. Είμαι συγκοινωνιολόγος μηχανικός και αποφοίτησα από το τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ) το 2009. Έπειτα, ξεκίνησα να εργάζομαι σε ένα ερευνητικό πρόγραμμα στο ΕΜΠ και ταυτόχρονα σε μία μελετητική εταιρεία σε συγκοινωνιακά έργα και έργα οδοποιίας. Ένα χρόνο μετά το τέλος των σπουδών μου ξεκίνησα το διδακτορικό μου στον τομέα των αερομεταφορών, και, εν μέσω του διδακτορικού, ξεκίνησα και ολοκλήρωσα ένα μεταπτυχιακό πρόγραμμα στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, για να βελτιώσω τις γνώσεις μου σε θέματα της οικονομικής επιστήμης και της οικονομετρίας.

Ένα εξάμηνο πριν το τέλος του διδακτορικού, ξεκίνησα να αναζητώ εργασία και το Νοέμβριο του 2016 ξεκίνησα να εργάζομαι στο Εργαστήριο Μεταφορών και Λήψης Αποφάσεων, στο Τμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Έχω εργαστεί σε διαφορά ερευνητικά έργα, κυρίως ευρωπαϊκά αλλά και εθνικά σε θέματα μεταφορών. Τα επιστημονικά μου ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν τις αεροπορικές μεταφορές, τη βιώσιμη κινητικότητα, τις νέες τεχνολογίες στις μεταφορές, και τις τουριστικές μεταφορές.

meta-kinisi: Πως ήταν η εμπειρία του διδακτορικού για εσένα;

ΙΠ: Στην Ελλάδα, το να κάνεις διδακτορικό που δεν χρηματοδοτείται από κάποιο πρόγραμμα ή οργανισμό είναι πολύ ψυχοφθόρο. Επιλέγεις πολλές φορές να δουλεύεις εκτός πανεπιστημίου, ενώ ταυτόχρονα να κάνεις διδακτορική έρευνα και τα καθήκοντα του υποψήφιου διδάκτορα. Υπάρχουν βέβαια και οι περιπτώσεις διδακτορικών διατριβών που γίνονται στο πλαίσιο ενός ερευνητικού έργου. Εκεί οι διαφορές είναι σημαντικές καθώς υπάρχει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, χρηματοδότηση, και συχνά μια ομάδα με την οποία η αλληλεπίδραση είναι πολύ βοηθητική. Σε κάθε περίπτωση, το διδακτορικό είναι μια προσωπική απόφαση και πρέπει να είσαι πολύ καλά προετοιμασμένος για το τι σε περιμένει πριν το ξεκινήσεις, σε οποιοδήποτε πλαίσιο.

meta-kinisi: Έχεις δουλέψει πολλά χρόνια σε ευρωπαϊκά προγράμματα. Πώς βλέπεις τη σύνδεσή τους με τη μελέτη των συγκοινωνιακών θεμάτων στην Ελλάδα;

ΙΠ: Πολλές φορές στα ευρωπαϊκά προγράμματα στα οποία συμμετέχω μελετάμε την περίπτωση των μεταφορών στην Ελλάδα, υλοποιώντας μια πιλοτική εφαρμογή σε κάποια ελληνική πόλη. Στόχος συνήθως είναι να εφαρμόσουμε μια καινοτόμοέρευνα και να δοκιμάσουμε την αποτελεσματικότητά της στο πλαίσιο της ελληνικής πραγματικότητας. Άλλες φορές προσπαθώ να αντλήσω βέλτιστες πρακτικές από άλλες πόλεις ή συστήματα μεταφορών που υπάρχουν εκτός Ελλάδος, βλέποντας πώς θα μπορούσαν αυτά να προσαρμοστούν στο ελληνικό πλαίσιο. Αυτό που πολλές φορές διαπιστώνω είναι ότι συγκοινωνιακά ζητήματα που αντιμετωπίζουμε στην Ελλάδα, αποτελούν και ζητήματα σε άλλες χώρες.

meta-kinisi: Πως είναι η συνεργασία ακαδημαϊκών και τοπικών η δημοσίων φορέων στην Ελλάδα σε αυτές τις μελέτες περίπτωσης;

ΙΠ: Θα έλεγα ότι είναι πολύπλοκη αλλά ταυτόχρονα εποικοδομητική. Πολλές φορές οι ακαδημαϊκοί και οι ερευνητές μιλάμε μια διαφορετική γλώσσα από αυτούς που εργάζονται σε τοπικούς και δημόσιους φορείς. Αυτό δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο. Από τη μια πλευρά, υπάρχουν φορείς που δεν αντιλαμβάνονται την ανάγκη να πραγματοποιηθεί έρευνα, με ανάλυση ποσοτικών δεδομένων πριν την εφαρμογή κάποιων έργων. Πιθανόν και η ακαδημαϊκή κοινότητα να μην αντιλαμβάνεται μερικές φορές την πρακτικότητα των θεμάτων που αντιμετωπίζουν οι δημόσιοι φορείς. Επίσης, αναγνωρίζουμε ότι οι δημόσιοι φορείς αντιμετωπίζουν πολλές πιέσεις και δυσκολίες, και είναι συχνά υποστελεχωμένοι. Σίγουρα όσο πιο πολύ συνεργάζεσαι με ένα φορέα και χτίζεται μια σχέση, τόσο διευκολύνεται η επικοινωνία. Και είναι σημαντικές και απαραίτητες αυτές οι συνεργασίες στα συγκοινωνιακά έργα.

meta-kinisi: Τι θεωρείς ότι έχει αλλάξει στο διδακτικό κομμάτι και το αντικείμενο των συγκοινωνιολόγων κατά τη διάρκεια της καριέρας σου;

ΙΠ: Έχω παρατηρήσει ότι τα προγράμματα σπουδών στο αντικείμενο των συγκοινωνιολόγων στην Ελλάδα εστιάζουν όλο και περισσότερο στις οδικές μεταφορές, είτε στην οδοποιία είτε στην αστική κινητικότητα, παραμερίζοντας έτσι άλλους τομείς μεταφορών όπως οι σιδηροδρομικές, οι αεροπορικές και οι θαλάσσιες που είναι εξίσου σημαντικές. Το ίδιο βέβαια παρατηρώ και στην αγορά εργασίας, καθώς το μεγαλύτερο ποσοστό των συγκοινωνιολόγων απορροφώνται σε οδικά έργα, κυκλοφοριακές μελέτες και έργα οδοποιίας, γεγονός που αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα της ελληνικής αγοράς.

meta-kinisi: Στην Ελλάδα οι συγκοινωνιολόγοι είναι κατά βάση άτομα που έχουν εκπαιδευτεί στο Πολυτεχνείο, όπως πολιτικοί μηχανικοί ή αρχιτέκτονες, ή καμιά φορά και οικονομολόγοι. Αυτό θεωρούμε πως δημιουργεί μια προσέγγιση πολύ τεχνική, που δίνει λιγότερη έμφαση σε θέματα κοινωνικά και πολιτικά. Πως βλέπεις αυτή την ανισορροπία;

ΙΠ: Αυτό ισχύει σε ένα βαθμό. Παλαιότερα το κοινωνικό κομμάτι δεν λαμβανόταν πολύ υπόψη. Τώρα πλέον όμως η προσέγγιση των συγκοινωνιακών έργων αρχίζει να γίνεται λίγο πιο ανθρωποκεντρική. Στα ερευνητικά έργα με τα οποία ασχολούμαι η διεπιστημονικότητα είναι βασικό χαρακτηριστικό, με ερευνητικές ομάδες που περιλαμβάνουν τεχνοκράτες, συγκοινωνιολόγους και κοινωνικούς επιστήμονες. Επίσης, κατά τη γνώμη μου τα τελευταία χρόνια είναι πολύ θετική η τάση να υλοποιούμε ζωντανά εργαστήρια (living labs), όπου εμπλέκονται στην εφαρμογή έργων πολίτες, τοπικοί παράγοντες, και ειδικοί, όπως κοινωνιολόγοι, ανθρωπολόγοι, ψυχολόγοι και τεχνοκράτες. Αυτό βοηθά εμάς τους συγκοινωνιολόγους να έρθουμε σε επαφή με μία άλλη οπτική γωνία, που δε θα την είχαμε λάβει υπόψη αλλιώς.

meta-kinisi: Τι σε κάνει ευτυχισμένη και τι σε απογοητεύει περισσότερο σα συγκοινωνιολόγο;

ΙΠ: Πολλές φορές με απογοητεύει όταν αμφισβητείται αυτό που κάνουμε ως επιστήμονες, και ότι κάνουμε έρευνες και μελέτες χωρίς να έχουν την αποδοχή από αυτούς που πρέπει να τις εφαρμόσουν, και που συχνά δεν τις εφαρμόζουν. Στα ερευνητικά έργα βλέπουμε την πιλοτική εφαρμογή των ερευνών μας, που όμως τις περισσότερες φορές δε συνεχίζεται μετά το πέρας του έργου.

Ευτυχισμένη είμαι όταν τα έργα στα οποία δουλεύω έχουν επιτυχία, ή όταν αυτό που διδάσκω προσελκύει το ενδιαφέρον των φοιτητών. Επίσης, μου δίνει μεγάλη χαρά η έρευνα, το ότι αναλύουμε ή συζητάμε θέματα για πρώτη φορά και καταλήγουμε σε αποτελέσματα που δεν έχουν ξαναδιατυπωθεί, ή βρίσκουμε λύσεις σε προβλήματα. Επίσης, μου δίνει χαρά το ότι γνωρίζω επιστήμονες από την Ελλάδα και το εξωτερικό, που δεν είναι συγκοινωνιολόγοι ή έρχονται από άλλες κουλτούρες και έχουν πολύ διαφορετικό τρόπο σκέψης από μένα. Τέλος, βρίσκω πολύ ενδιαφέρουσα την επαφή με τους φοιτητές και με κάνει χαρούμενη που τους βοηθάω να αναπτύξουν τη σκέψη τους. Αυτό που προσπαθώ να τους διδάξω είναι ο τρόπος που πρέπει να σκέφτονται, μιας και η πληροφορία που δίνουμε στα μαθήματα είναι πλέον συχνά διαθέσιμη και από άλλες πηγές.